De Fryske taaloerdracht tusken generaasjes: it befoarderjen fan ’e meartalige opfieding en it stypjen fan (takomstige) âlden
Undersykstema: Multilingualism and Language Learning
Undersykstiim: haadûndersiker: Ruth Kircher (ECMI); mei-ûndersikers: Mirjam Vellinga (Afûk) en Jelske Dijkstra (Mercator Europeesk Kennissintrum/Fryske Akademy); yn oparbeidzjen mei: Suzanne Dekker (Mercator Europeesk Kennissintrum/Fryske Akademy), Wilbert Heeringa (Fryske Akademy) en Pavlína Heinzová (ECMI).
Rintiid: 2024-2026
Finansiering: Undersykssubsydzje fan de Provinsje Fryslân (nûmer 02193883)
Projektomskriuwing
It Frysk is klassifisearre as in minderheidstaal mei in kwetsbere taalfitaliteit. Yn ’e lêste desennia is de taal sadwaande hieltyd mear beskerme en befoardere oan de hân fan provinsjaal taalbelied. Dat hat resultearre yn in gruttere ynstitúsjonele stipe foar it Frysk, in sichtberder plak yn ’e media en oare iepenbiere domeinen, en de ynkluzje fan ’e taal yn skoalkurrikula. Boppedat binne der inisjativen om thús de taaloerdracht tusken generaasjes te fergrutsjen. Nettsjinsteande is it tal âlden dat it Frysk trochjout oan harren bern net signifikant grutter wurden sûnt de santiger jierren.
De taaloerdracht tusken generaasjes dy’t thús plakfynt, hat in krúsjale rol yn it garandearjen fan it taalbehâld en de taalrevitalisaasje. Resint ûndersyk yn oare konteksten hat sjen litten dat taaloerdracht tusken generaasjes ûnder ynfloed stiet fan âlden harren hâlding foar de minderheidstaal (en de mearderheidstaal) oer en harren hâlding foar meartaligens yn de bernetiid oer. Boppedat hat resint ûndersyk it belang ûnderstreke fan materialen dy’t âlden stypje dy’t harren bern meartalich grutbringe mei minderheidstalen. Hjirby wurdt in ûnderskied makke tusken materialen dy’t rjochte binne op âlden (bygelyks materialen dy’t âlden foarsjogge fan ynformaasje oer in meartalige berne-opfieding) en materialen dy’t rjochte binne op bern (bygelyks materialen dy’t de meartalige ûntwikkeling fan bern stypje).
Binnen dit projekt wurdt net allinne de âlderlike taalhâldingen ûndersocht, mar ek it brûken fan (of de winsk foar) materialen ûnder Fryskpratende âlden yn Fryslân. Bysûnder oan it projekt is dat der sjoen wurdt nei sawol âlden dy’t besletten hawwe om it Frysk troch te jaan oan harren bern as âlden dy’t besletten hawwe om it Frysk net troch te jaan oan harren bern. In haaddoel fan it projekt is om te witten te kommen hoe’t âlden it bêste stipe wurde kinne yn alle fazen fan in meartalige opfieding.
Dielnimme oan it projekt
De fragelist foar it projekt wurdt hjir beskikber makke.
Projektresultaten
It ûndersyksrapport en oare projektpublikaasjes wurde hjir letter beskikber makke.
Besibbe projekt
It Frysk sa’t it praat wurdt yn Fryslân is nau besibbe mei it Noard-Frysk dat yn Nordfriesland (Dútslân) praat wurdt. Parallel oan it projekt oer Fryske taaloerdracht tusken generaasjes yn Nederlân wurdt der troch Ruth Kircher (haadûndersiker) wurke oan in ûndersyk nei de Noard-Fryske taaloerdracht tusken generaasjes. Dat soarget derfoar dat in ferliking makke wurde kin tusken de twa Fryskpratende konteksten en it soarget foar oerkoepeljende resultaten dy’t relevant binne foar it taalbehâld en de taalrevitalisaasje oan beide kanten fan ’e grins fan Nederlân en Dútslân. Mear ynformaasje oer it ûndersyk nei it Noard-Frysk kin hjir fûn wurde.