Frisian and its status in education in the Netherlands

West Frisian, commonly referred to as Frisian (Frisian: Frysk), is a western Germanic, autochthonous minority and official language spoken in Friesland (Frisian: Fryslân), one of the 12 provinces of the Netherlands. In 2018, 61% of the population of Fryslân reported that Frisian was their first language. Regarding pre-school education, Frisian may be used as an additional language of instruction, which is implemented at two thirds of all pre-school locations in Fryslân. In primary education, Frisian is an obligatory subject and can be used as a medium of instruction for other subjects, whereas in secondary education, Frisian is only an obligatory subject in the lower grades. However, less than a third of the regular primary schools, and almost 45% of secondary schools offer all government-set attainment targets for Frisian. In vocational education, Frisian language courses may be offered, and in higher and adult education, courses and specialisation programmes in and on Frisian can be followed.

Frisian in educational research

Theoretical and applied research on Frisian in education and multilingualism in Fryslân is mainly conducted by students and researchers at NHL Stenden University of Applied Sciences (guided by the Lectoraat Meertaligheid en Geletterheid – Research group on Multilingualism and Literacy), the universities of Groningen and Amsterdam, as well as by the Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning (hosted by the Fryske Akademy). The key topics of study include multilingual language development and interaction in the classroom.

Prospects for Frisian in the Netherlands

The Frisian language is widely used in informal domains and mainly in oral use within families and associations, in social and public life, and the media. Over the past 100 years, Frisian has gained a much stronger legal position and status in domains such as education, regional and local authorities, the media (radio and television), religion, healthcare, and sports. However, in more formal settings, there is a tendency to use Dutch and/or English rather than Frisian. In education, many primary and secondary schools, despite the legal framework, do not offer classes to reach all Frisian attainment targets. This is addressed in the Taalplan Frysk 2030 (Frisian Language Plan 2030), which supports schools in enhancing Frisian education and aims to phase out (partial) exemptions for the Frisian attainment targets in primary and secondary education. The plan also promotes a continuous educational pathway to improve the overall teaching and use of Frisian from pre-school to higher education.

It Frysk en syn status yn it ûnderwiis yn Nederlân

It Westerlauwersk Frysk, ornaris oantsjutten as Frysk, is in West-Germaanske, autochtoane minderheids- en offisjele taal dy’t sprutsen wurdt yn Fryslân, ien fan ’e tolve provinsjes fan Nederlân. Yn 2018 joech 61% fan de befolking fan Fryslân oan dat it Frysk har earste taal wie. Wat it foarskoalsk ûnderwiis oanbelanget, mei it Frysk as oanfoljende ynstruksjetaal brûkt wurde en dat bart op twatredde fan alle pjutteboartersplakken yn Fryslân. Yn it basisûnderwiis is it Frysk in ferplichte fak en kin by oare fakken brûkt wurde as ynstruksjetaal, wylst it Frysk yn it fuortset ûnderwiis allinnich in ferplichte fak is yn de legere klassen. Minder as in tredde fan de reguliere basisskoallen en hast 45% fan de middelbere skoallen biede alle troch de oerheid stelde kearndoelen oan foar it Frysk. Yn it beropsûnderwiis kinne Fryske taallessen oanbean wurde en yn it heger en folwoeksenenûnderwiis kinne kursussen en spesjalisaasjeprogramma’s yn en oer it Frysk folge wurde.

It Frysk yn ûnderwiiskundich ûndersyk

Teoretysk en tapast ûndersyk nei it Frysk yn it ûnderwiis en meartaligens yn Fryslân wurdt benammen dien troch studinten en ûndersikers fan NHL Stenden Hegeskoalle (begelaat troch it Lektoraat Meartaligens & Taallearen), de universiteiten fan Grins en Amsterdam, en ek troch it Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning (ûnderbrocht by de Fryske Akademy). De wichtichste ûnderwerpen fan stúdzje binne meartalige taalûntwikkeling en ynteraksje yn ’e klasse.

Perspektyf foar it Frysk yn Nederlân

De Fryske taal wurdt in soad brûkt yn ynformele domeinen en benammen mûnling yn ’e húslike sfear, by ferienings, yn it maatskiplik en iepenbiere libben, en de media. It Frysk hat de ôfrûne hûndert jier in folle sterkere juridyske posysje en status krigen yn domeinen as ûnderwiis, regionale en lokale oerheden, de media (radio en telefyzje), godstsjinst, soarch en sport. Yn mear formele ynstellings is der lykwols oanstriid om earder Nederlânsk en/of Ingelsk te brûken as it Frysk. Yn it ûnderwiis biede in protte basis- en middelbere skoallen, nettsjinsteande it wetlik ramt, gjin lessen oan om alle Fryske kearndoelen te heljen. Dat wurdt oanpakt mei it Taalplan Frysk 2030, dat skoallen stipet by it ferbetterjen fan it Frysk ûnderwiis en as doel hat om (diel)ûntheffings foar de Fryske kearndoelen yn it basis- en fuortset ûnderwiis ôf te bouwen. It plan befoarderet ek in trochgeande learline om it ûnderwiis yn en gebrûk fan it Frysk te ferbetterjen fan foarskoalske opfang oant heger ûnderwiis.

Het Fries en zijn status in het onderwijs in Nederland

Westerlauwers Fries, gewoonlijk Fries genoemd (Fries: Frysk) genoemd, is een West-Germaanse, autochtone minderheids- en officiële taal die wordt gesproken in Fryslân, een van de twaalf provincies van Nederland. In 2018 gaf 61% van de bevolking van Fryslân aan Fries als moedertaal te hebben. Wat het voorschoolse onderwijs betreft, mag het Fries als aanvullende instructietaal worden gebruikt en dat gebeurt op twee derde van alle voorschoolse locaties in Fryslân. In het basisonderwijs is Fries een verplicht vak en kan het gebruikt worden als voertaal voor andere vakken, terwijl Fries in het voortgezet onderwijs alleen een verplicht vak is in de onderbouw. Echter, minder dan een derde van de reguliere basisscholen en bijna 45% van de middelbare scholen bieden alle door de overheid gestelde kerndoelen Fries aan. In het beroepsonderwijs kunnen Friese taalcursussen worden aangeboden en in het hoger en volwassenenonderwijs kunnen cursussen en specialisatieprogramma's in en over het Fries worden gevolgd.

Het Fries in onderwijskundig onderzoek

Theoretisch en toegepast onderzoek naar het Fries in het onderwijs en meertaligheid in Fryslân wordt met name uitgevoerd door studenten en onderzoekers van NHL Stenden Hogeschool (begeleid door het Lectoraat Meertaligheid & Geletterdheid), de universiteiten van Groningen en Amsterdam, evenals door het Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning (ondergebracht bij de Fryske Akademy). De belangrijkste studieonderwerpen zijn meertalige taalontwikkeling en interactie in de klas.

Perspectieven voor het Fries in Nederland

De Friese taal wordt veel gebruikt in informele domeinen en vooral mondeling in de huiselijke sfeer en bij verenigingen, in het sociale en openbare leven en in de media. Het Fries heeft de afgelopen 100 jaar een veel sterkere juridische positie en status gekregen in domeinen als onderwijs, regionale en lokale overheden, media (radio en televisie), religie, gezondheidszorg en sport. In meer formele situaties is er echter een tendens om Nederlands en/of Engels te gebruiken in plaats van Fries. In het onderwijs bieden veel basisscholen en middelbare scholen, ondanks het wettelijk kader, geen lessen aan om alle Friese kerndoelen te bereiken. Dit wordt aangepakt in het Taalplan Frysk 2030, dat scholen ondersteunt bij het versterken van het Fries onderwijs om zo (deel)ontheffingen voor de kerndoelen Fries in het basis- en voortgezet onderwijs af te bouwen. Het plan bevordert ook een doorlopende leerlijn om het onderwijs in en gebruik van het Fries te verbeteren van kleuterschool tot hoger onderwijs.